Ambasadori i Kosovës në SHBA, Ilir Dugolli, dhe ai i Serbisë, Nenad Gjuriq, kanë folur për “Newsweek” mbi situatën në Kosovë që po mbretëron kohëve të fundit.
Trazirat u përkeqësuan këtë muaj me arrestimin e një polici serb të Kosovës i akuzuar nga autoritetet për terrorizëm, e që për pasojë serbët e veriut bllokuan rrugët me barrikada dhe sulmuan policinë e Kosovës me armë zjarri, por edhe personelin e Bashkimit Evropian, shkruan Klankosova.tv.
Mes këtyre trazirave, Serbia ka konsideruar hapur dërgimin e trupave ushtarake e policore në Kosovë.
Duke folur nga ambasada e Kosovës rreth 3.2 km larg ambasadës serbe në Uashington, D.C., ambasadori Ilir Dugolli argumentoi se “ajo që po shohim është e fundit në listën e gjatë të përpjekjeve të Serbisë për të destabilizuar Kosovën”.
“Regjimi autokratik në Beograd është i angazhuar në përpjekje të vazhdueshme për të shkaktuar trazira”, tha Dugolli për “Newsweek”, “dhe ata po e bëjnë këtë jo vetëm në Kosovë, por edhe në vende të tjera si Mali i Zi dhe Bosnje-Hercegovina”.
Dugolli pohoi se “shtytja kryesore për këto përpjekje” mund të gjendet në ndikimin e vazhdueshëm të ish-udhëheqësit serb dhe jugosllav Slobodan Millosheviq, i cili i rezistoi shpërbërjes së Jugosllavisë dhe mbështeti revoltat nacionaliste serbe në të gjithë Ballkanin në mes të luftërave të përgjakshme që tërhoqën ndërhyrja e drejtpërdrejtë e NATO-s. Millosheviqi u rrëzua përfundimisht në vitin 2000 dhe u transferua në Hagë për t’u përballur me akuzat për krime lufte, por vdiq në qelinë e tij në 2006.
Ambasadori i Kosovës mbrojti edhe veprimet e fundit të zbatimit të ligjit, duke thënë se “arrestimi i një ish-polici, i cili dyshohet se ka kryer sulm terrorist kundër objekteve të Komisionit Komunal të Zgjedhjeve, është vetëm pretekst për këto sulme” të kërcënuara nga Serbia.
“Beogradi është qartësisht i interesuar të sabotojë marrëveshjen për normalizimin e marrëdhënieve, në qendër të së cilës duhet të jenë njohjet e ndërsjella ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, diçka që e kanë bërë shumë të qartë një sërë liderësh dhe institucionesh – nga presidenti [Joe] Biden deri te Parlamenti Evropian”, tha Dugolli. “Për më tepër, është e rëndësishme të theksohet se kjo është një taktikë e palës serbe për të vendosur barriera shtesë për integrimin e Kosovës në BE”.
BE e ka konsideruar Kosovën një kandidat të mundshëm për pranim dhe Prishtina ka aplikuar zyrtarisht për anëtarësim të enjten në sfondin e përkeqësimit të tensioneve me Beogradin.
“Ndjenja e rreme e urgjencës e krijuar përmes dezinformimit dhe manipulimit të mediave formon një perceptim të tensioneve etnike, sikur Kosova po i vë në rrezik qytetarët e saj etnikë serbë”, tha Dugolli. “Megjithatë, kjo narrativë nuk ka bazë në realitet, dhe është vetëm një mjet për të fituar simpatinë nga komuniteti ndërkombëtar”.
“Në realitet, Beogradi është siguruar që të kërcënojë dhe të mos lejojë lidershipin lokal serb në Kosovë që largohet nga politika e [presidentit Aleksandar] Vuçiq”, shtoi ai. “Në anën tjetër, nuk ka raste të dokumentuara të shkeljes sistematike të të drejtave të serbëve të Kosovës nga qeveria e Kosovës”.
Ndërkaq, homologu i tij serb në Uashington, Marko Gjuriq, e thotë krejtësisht të kundërtën.
“Beogradi ka qenë dhe do të jetë gjithmonë pjesëmarrësi konstruktiv në dialog, duke mbrojtur paqen, stabilitetin dhe kompromisin”, tha Gjuriqi për “Newsweek”. “Prishtina, nga ana e saj, vazhdimisht kryen akte provokuese dhe të njëanshme në kundërshtim me Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara dhe Marrëveshjen e Brukselit të lehtësuar nga BE-ja, si dhe masat që paraqesin një kërcënim ekzistencial të sigurisë për popullatën serbe dhe të drejtat e tyre, duke rrezikuar kështu paqen dhe duke rritur më tej mosbesimin ndëretnik”.
“Prandaj, ne kërkojmë lirimin e të gjithë serbëve të arrestuar dhe përpiqemi të gjejmë mënyra për të de-përshkallëzuar situatën dhe për të qetësuar tensionet në veri të Kosovës”, shtoi ai. “Për fat të keq, viti 2022 është një vit rekord për sa i përket numrit të incidenteve të motivuara etnikisht, ndalimeve të paligjshme dhe të pabaza, sulmeve ndaj serbëve, pronës së tyre dhe trashëgimisë fetare, historike dhe kulturore serbe”, shkruan Klankosova.tv.
E megjithatë, ai tha se “Serbia mbetet e përkushtuar ndaj procesit të dialogut të zhvilluar me lehtësimin e BE-së, pa paragjykuar statusin e ardhshëm” të Kosovës, “dhe me qëllim të zgjidhjes së çështjeve konkrete të rëndësishme për jetën e të gjithë njerëzve në Kosovë”.
“Në realitet, Beogradi është siguruar që të kërcënojë dhe të mos lejojë lidershipin lokal serb në Kosovë që largohet nga politika e [presidentit Aleksandar] Vuçiq”, shtoi ai. “Në anën tjetër, nuk ka raste të dokumentuara të shkeljes sistematike të të drejtave të serbëve të Kosovës nga qeveria e Kosovës”.
Duke u ndalur te deklarata e Dugollit se Beogradi i kërcënon politikanët serbë të Kosovës që largohen nga politika e presidentit Vuçiq, Gjuriqi e kundërshtoi këtë deklaratë.
Ai u bëri thirrje palëve të interesuara ndërkombëtare që të marrin parasysh hallin e pretenduar të serbëve të Kosovës së bashku me pakicat e tjera për të cilat ai tha se ishin gjithashtu nën kërcënim.
“Serbia vazhdon t’i bëjë thirrje bashkësisë ndërkombëtare dhe të gjithë aktorëve brenda pranisë ndërkombëtare në Kosovë” që të “sigurojnë paqen, respektimin e Rezolutës 1244 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, normave ligjore dhe marrëveshjeve të arritura, d.m.th. të parandalojnë rrezikimin e mëtejshëm të serbëve dhe joshqiptarëve të tjerë”, tha Gjuriqi, “dhe për të mbrojtur të drejtat e tyre njerëzore duke ofruar siguri dhe kthim të qëndrueshëm të të gjithë refugjatëve dhe personave të zhvendosur dhe duke u mundësuar atyre një jetë normale dhe dinjitoze të shekullit të 21-të”.
Dhe, për çështjen e njohjes ndërkombëtare, ai vuri në dukje se “një numër i madh i shteteve anëtare të OKB-së, duke përfshirë pesë shtete anëtare të Bashkimit Evropian, nuk e njohin pavarësinë e shpallur në mënyrë të njëanshme dhe e shohin atë si një akt që kërcënon të krijojë një precedent, destabilizojë rajone të tjera në botë dhe kështu të kërcënojë rendin ekzistues botëror”.
Brenda BE-së, vendet që nuk e njohin pavarësinë e Kosovës janë Qiproja, Greqia, Rumania, Sllovakia dhe Spanja, kryesisht për shkak të mosmarrëveshjeve ekzistuese territoriale të këtyre vendeve me pakicat. Një përpjekje e suksesshme për t’iu bashkuar BE-së do të kërkonte që secili prej këtyre vendeve të ndryshojë pozicionin e tij dhe t’i bashkohet një votimi unanim në favor të aspiratave të Kosovës.
Gjuriqi më tej pohoi se Kosova “është një krahinë autonome brenda Republikës së Serbisë, nën administrimin e Misionit të Kombeve të Bashkuara (UNMIK) në përputhje me Rezolutën 1244 të KS të OKB-së efektive dhe ligjërisht detyruese” dhe se shpallja e pavarësisë së Kosovës ishte një “akt i njëanshëm në shkelje flagrante të së drejtës ndërkombëtare, Kartës së Kombeve të Bashkuara, Rezolutës 1244 (1999) të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara dhe Aktit Final të Helsinkit”.
Mosmarrëveshja e vazhdueshme Kosovë-Serbi zhvillohet në sfondin e rivaliteteve më të gjera gjeopolitike që kanë pasur prej kohësh një ndikim thelbësor në Ballkan. Ndërsa Kosova ka bërë hapa për të ndërtuar marrëdhënie me Perëndimin dhe aleatët e saj, Serbia ka mbajtur lidhje të ngushta me Rusinë, së bashku me vende të tjera shpesh kritike ndaj politikave Perëndimore.
“Vlen të kihet parasysh se përmes përshkallëzimeve dhe tensioneve, Serbia vazhdimisht kërkon të shpërqendrohet nga aktivitetet e saj në fusha të tjera”, tha Dugolli, “qoftë refuzim për të harmonizuar politikën e jashtme me BE-në dhe SHBA-në në lidhje me sanksionet kundër Rusisë, apo zgjerimin e bashkëpunimit me Iranin, Venezuelën dhe regjime të tjera të ngjashme”, shkruan Klankosova.tv.
Moska ka shprehur vazhdimisht mbështetje për pozicionin e Beogradit, me ambasadorin rus Aleksandar Botsan-Kharchenko duke thënë për gazetën “Soloviev Live” të martën se “ne qëndrojmë së bashku me miqtë tanë nën sloganin për Serbinë ‘Ne nuk e braktisim tonën’”.
Një retorikë e tillë ka ngritur shqetësime në Kosovë, pasi Serbia sugjeroi se mund të vendosë njësi ushtarake në atë që ajo e konsideron si krahinë të saj, diçka që Dugolli tha se do të hasë në rezistencë.
“Në territorin e Republikës së Kosovës nuk do të ketë më policë dhe ushtarë nga Serbia dhe ëndrra hegjemoniste e Serbisë nuk do të realizohet kurrë”, ka thënë Dugolli. “Kjo nuk do të thotë se deklaratat dhe veprimet e Serbisë nuk duhet të alarmojnë të gjithë ata që kujdesen për paqen dhe stabilitetin në Ballkan. Kërcënimet e Serbisë nëpërmjet forcave të armatosura duhet të zemërojnë të gjithë”.
“Në fund të fundit, këto kërcënime po ndodhin në një sfond të katër luftërave të zhvilluara nga Beogradi në rajon”, shtoi ai. “Është Serbia, jo Kosova, e cila si përmes kanaleve zyrtare ashtu edhe përmes elementëve kriminalë po sulmon edhe një herë me egërsi politikanët serbë të Kosovës që nuk pranojnë luftënxitjen e Beogradit”.
Dhe ai gjithashtu bëri thirrje për veprim ndërkombëtar, duke pohuar se “Serbia në thelb po e kërcënon Kosovën me agresion dhe ne konsiderojmë se çdo mosdënim nga BE-ja dhe SHBA-ja të kësaj retorike dhe dhunës së orkestruar, do ta inkurajojë Serbinë që të çojë edhe më tej destabilizimin e Kosovës”.
Ai gjithashtu e lidhi përkeqësimin e situatës me një tjetër konflikt të pas Luftës së Ftohtë në Evropë, një konflikt i cili që atëherë ka shpërthyer në një luftë shpërthyese që po e shkatërron ish-republikën sovjetike të Ukrainës.
Mes shqetësimeve për kërkesat e Ukrainës për t’u bashkuar me NATO-n, si dhe me BE-në, dhe me mbështetjen e dy republikave të vetëshpallura separatiste pro-ruse në territorin ukrainas, Moska filloi një luftë kundër Ukrainës në shkurt. Konflikti është zhytur në ngërç në muajt pasues dhe Dugolli pohoi se “nervozizmi në Beograd ndikohet pjesërisht nga zhgënjimi i tyre me dështimin e Rusisë për të pushtuar Ukrainën”.
Por ai tha se, “për çdo përpjekje për të krahasuar të pakrahasueshmen, ligjshmëria e pavarësisë së Kosovës është vulosur nga Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë në një opinion të dhënë me iniciativën e Serbisë”. Ai e përshkroi kundërshtimin e Beogradit dhe Moskës ndaj këtij opinioni si “të pacipë”, por “jo të habitshëm”.
Opinioni i GJND-së i vitit 2010 ishte i pari i këtij lloji dhe konstatoi se shpallja e pavarësisë së Kosovës nuk ishte në kundërshtim me të drejtën ndërkombëtare. Megjithatë, ajo nuk e miratoi në mënyrë eksplicite vlefshmërinë e pretendimit të Kosovës, shkruan Klankosova.tv.
Gjuriqi, nga ana e tij, argumentoi se e vetmja lidhje që Serbia bëri midis situatave në Ukrainë dhe Kosovë ishte mbështetja e vazhdueshme e Beogradit për integritetin territorial, diçka që ai pohoi se Prishtina vazhdon ta shkelë në kërkimin e saj për shtetësi.
“Ashtu siç është e angazhuar për ruajtjen e sovranitetit dhe integritetit të territorit të vet”, tha Gjuriqi. “Serbia po ashtu mbron respektimin e integritetit territorial të vendeve të tjera sovrane, të njohura ndërkombëtarisht në kuadër të Kombeve të Bashkuara, dhe parimin se kufijtë mund të ndryshohen vetëm në përputhje me rregullat e së drejtës ndërkombëtare”. /Klankosova.tv
